गरिब देश

चुनाव आउन लाग्यो फेरी संविधान सभाको। अनि नेतालाई गालि सुरु भो।  सामाजिक संजालमा।
नेपालमा सबै तन्त्र आयो।  राजा (राजतन्त्र), राणा (तानाशाह), प्रजातन्त्र, लोकतन्त्र, गणतन्त्र।  कांग्रेस, कम्युनिस्ट, सबैले सरकार चलाए।  तैपनि नेपाल नेपाल नै रह्यो। परिवर्तन भएन भन्छन्।  अझ सामाजिक संजाल मा सुनिन्छ पनि यी ** नेताहरुले देश डुबाए। यिनले गर्दा नेपाली विदेशिन बाध्य भयो।

तर सोचनीय कुरा के भने यी सब तन्त्र नेपालमा किन फेल खाए? नेताकै मात्र दोष हो र? ति नेता पनि त नेपाली नै हुन् यार, तिनले पनि त नेपालको राम्रो सोचेकै होलान् नि । एक-दुई जना खराब होलान् रे लौ, सबै त होइनन् होला। त्यसैले नेपालको गरिबी बारे अलि अलग तरिका ले सोच्नु पर्ला जस्तो लाग्छ।

Marketing मा हो या Economics मा हो, एउटा भनाई छ, location is important. यसैको सन्दर्भमा नेपाललाई दाँजेर हेर्दा नेपालमा भएका resources हरुको बयान गर्नु पर्ने हुन्छ।  भन्न त भनिन्छ नेपालमा प्राकृतिक सम्पदाको खानी छ।  हिमाल छ, पहाड छ, तराइ छ।  तर यो कुरो पनि त सोच्नु पर्यो, हिमाल मा कृषि सम्भव छैन। पहाडमा गाह्रो छ अनि तराईले मात्र नेपाल को जनसंख्या लाई धान्न शायद गाह्रो छ। त्यसैले त देश कृषिमा पनि आत्मनिर्भर छैन।

अब अरु के छ नेपालमा? न सुनको खानी छ।  न फलामको खानी छ।  जलस्रोत को धनी भन्छन् सधैँ, तर समुन्द्र छैन। नेपाल शायद बिजुली निकाल्न योग्य जलस्रोतमा धनि होला। तर बिजुली पानीबाट आफै निस्कने त होइन। पैसो चाहियो। पैसो छैन।  अरु देशसँग मिलेर गर्न खोज्दा, नदीनाला बेच्यो भन्छन्। अनि यस्तै हो, अध्याँरो मै बस सोल्टी। सारंगी रेट, देश को गीत गाउँ, बस।

जुन पनि देश धनी छ, त्यहाँ resources छ। exception कमै छन्। जापान exception हो शायद। नत्र अरब धनी छ तेलले, अमेरिका धनि छ बलले। अस्ट्रेलिया सुनले, न्यु जिल्यान्ड कृषिले। धनी हुन केहि त हुन पर्यो नि।  त्यसै गफैले कोहि धनि हुन्छ यार । धनि हुन resources हुनु पर्छ। त्यसको utilise गर्ने मान्छे त निस्किहाल्छ्न। व्यापारी नेपालमा कम छन् र।

यी नेता को गल्ती भनेको चाहिँ नचाहिँदो सपना बाड्नु हो। जुन तन्त्र आएपनि केहि हुने वाला छैन। देश धनी  हुने भनेको अर्थव्यवस्थाले हो। राजनीतिले होइन। त्यसैले नेतालाई सराप्न छोडौं, अर्थ व्यवस्था सुधार्न पट्टि लागौँ। आफ्नो काम गरौँ, आफैं धनी हुने कोसिस गरौँ, देश धनी हुँदै गर्छ।